Το χτυποκάρδι του ελληνικού τρένου

Το προσφιλές μας τρένο είναι το πρώτο μηχανοκίνητο μέσο χερσαίων μεταφορών. Στις πρώτες δεκαετίες του19ου αιώνα άνοιξε ένα καινούριο,απροσδόκητο κεφάλαιο στην τεχνολογική εξέλιξη του κόσμου.Η εξάπλωση και η κυριαρχία του σιδηροδρόμου στα πιο ανεπτυγμένα κράτη αποτέλεσε την πιο χαρακτηριστική  από τις αλλαγές που έφερε η βιομηχανική επανάσταση.Ούτε η δημουργία μεγάλων πόλεων ,ούτε η ίδια η βομηχανική επανάσταση δεν θα μπορούσαν να προχωρήσουν χωρίς την ύπαρξη του τρένου, που εξασφάλιζε την τροφοδοσία των μεγάλων πόλεων με τρόφιμα ,τα εργοστάσια με πρώτες ύλες και τη αγορά με προϊόντα. Οπότε ήταν πολύ δίκαιο που είχε αναχθεί σε σύμβολο ανάπτυξης κατά τον 19ο αιώνα. Η απόκτηση σιδηροδρόμου ήταν που βοηθούσε τις πιο μικρές χώρες να εισαχθούν στον χώρο των ανεπτυγμένων κρατών.
 Στην Ελλάδα οι συζητήσεις για την ανάγκη κατασκευής σιδηροδρόμου άρχισαν λίγα χρόνια μετά την ανεξαρτησία της ,γύρω στα 1835. Αλλά η κατασκευή σιδηροδρομικής υποδομής απαιτούσε κεφάλαια που το μικρό ελληνικό κράτος δεν μπορούσε να εξοικονομήσει. Επιπλέον για να προσελκύσε ιξένα κεφάλαια και πιστωτικά ιδρύματα θα έπρεπε ν'αποδείξει ότι το δίκτυο θα μπορούσε να αποδώσει, δηλαδή θα εξασφάλιζε την μεταφορά τροφίμων και πρώτων υλών που οι τοπικές κοινωνίες θα ήταν σε θέση να απορροφήσουν. Αλλά αυτό ήταν αρκετά δύσκολο στην νεοσύστατη χώρα. Οπότε το ενδιαφέρον των ξένων και των ομογενών επενδυτών παρέμενε πολύ μικρό. Πρέπει να προστεθεί επίσης το γεγονός ότι οι περισσότερες περιοχές της Ελλάδας γειτόνευαν με την θάλασσα,οπότε οι θαλάσσιες μεταφορές θα περιόριζαν την αποδοτικότητα του σιδηροδρομικού δικτύου.
 Η μόνη σιδηροδρομική γραμμή που είχε κατασκευαστεί στην Ελλάδα μέχρι το 1880 ήταν αυτή που συνέδεε την Αθήνα με τον Πειραιά και είχε μήκος μόλις 9 χιλιόμετρα. Χρειάστηκαν δώδεκα περιπετειώδη χρόνια για να κατασκευαστεί. Πάντως με το πέρασμα του καιρού τα δεδομένα της ελληνικής οικονομίας άρχισαν ν'αλλάζουν καιδημιούργησαν τις προϋποθέσεις για υλοποίηση των σχεδίων κατασκευής σιδηροδρομικού δικτύου.Την ίδια εποχή γύρω από την χώρα προχωρούσε η κατασκευή μεγάλων συγκοινωνιακών αξόνων,που συνέδεαν τηνκεντρική Ευρώπη με την Κωνσταντινούπολη,την Μικρά Ασία,την Ανατολή ως την Ινδία. Η σύνδεση της Ευρώπης με την Ανατολή γινόταν και ατμοπλοϊκά από το Πρινεζι της Ιταλίας προς το Σουέζ και τον Ινδικό Ωκεανό. Οπότε οι ελληνικές κυβερνήσεις έκριναν πως έπρεπε ταχύτατα να προωθηθούν οι σιδηροδρομικές υποδομές .ωστε να συνδεθεί η Ελλάδα με του διεθνείς άξονες. Πράγματι,το σιδηροδρομικό δικτυο της χώρας ολοκληρώθηκε το 1909- στις τρείς επόμενες δεκαετίες, από το 1880 και μετά.
 Στο μεγαλύτερο τμήμα του το δίκτυο ήτανμετρικό,δηλαδή αποτελούνταν από γραμμές πλάτους ενός μέτρου ,ενώ το διεθνές δίκτυο προέβλεπε γραμμές πλάτους 1,56 μέτρων. Αυτό φανερωνε πως κατασκευάστηκε κυρίως για να εξυπηρετήσει τοπικές ανάγκες,δίχως διεθνείς φιλοδοξίες,
Το κράτος ανέλαβε το μεγαλύτερο μέρος του έργου και δανείστηκε κυρίως από ξένα πιστωτικά ιδρύματα. Οι ιδιώτες συμμετείχαν σε μικρό ποσοστό.
 Οι αισιόδοξοι υπολογισμοί που οδήγησαν στην δημιουργία του τρένου δεν επαληθεύτηκαν.-Οπότε είχαν διακοπεί οι περαιτέρω επενδύσεις.- Σίγουρα όμως προσέφερε πολλά σε μια χώρα που δεν είχε γνωρίσει ως τότε αξιόπιστοχερσαίο  συγκοινωνιακό δίκτυο. Προσέφερε πολλά και σε περίοδο πολέμων,καθώς βοηθούσε στην γρήγορη επιστράτευση και τον εφοδιασμό του στρατού  .
 Τα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα δεν του επέτρεψαν ριζοσπαστικές αλλαγές.
 Πάντως οφείλουμε να παραδεχτούμε πως όταν το βλέπουμε να διασχίζει τις δύσβατες περιοχές της χώρας, μας δημιουργεί συναισθήματα νοσταλγικά,τέτοια που κανένα άλλο μεταφορικό μέσο,όσο εξελιγμένο κι αν είναι δεν μπόρεσε και δεν θα μπορέσει ποτέ να μας χαρίσει.

Πηγή:Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας της Γ'Λυκείου