Η ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΝΑΩΝ

 Ακόμα και τα σπαράγματα των αρχαίων ελληνικών ναών είναι ικανά να ενεργοποιήσουν την ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου για την αναζήτηση του ενθουσιασμού και της ομορφιάς.Εκστατικός θα ήταν λοιπόν ένας ναός στην ολοκληρωμένη του μορφή.
 Έχει μέγιστο ενδιαφέρον-έστω κι αν είναι θεωρητικά και αδρομερώς -να ενημερωθούμε για την άψογα μελετημένη δομή.

Τα βασικά μέρη του ναού είναι τρία.

Αρχικά έχουμε τον ΠΡΟΝΑΟ ,έναν μικρό χώρο,τον οποίο συναντάμε στο μπροστινό μέρος του ναού.

Στην συνέχεια φτάνουμε στον ΣΗΚΟ,το κυρίως μέρος του ναού,όπου υπήρχε το άγαλμα του θεού.

Ακολουθεί ο ΟΠΙΣΘΟΔΟΜΟΣ,ένας χώρος που βρίσκεται στο πίσω μέρος του ναού.

Στον Παρθενώνα,όπως και σε κάποιους άλλους ναούς,υπάρχει ένας ακόμα χώρος πίσω από τον οπισθόδομο που λέγεται ΟΠΙΣΘΟΝΑΟΣ.

μια εικόνα με την κάτοψη του ναού του Απόλλωνα στην Κόρινθο:

  

 και μια με την κάτοψη του Παρθενώνα:

και μια του ναού του Επικουρείου Απόλλωνα

και ακόμα μια γενικά κατατοπιστικότερη:

Επιπλέον οι ναοί διαφοροποιούνταν και ως προς τον τύπο τους:
-ΝΑΟΣ ΕΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΙ-όταν οι δύο μακριοί τοίχοι του σηκού,καθώς καταλήγουν στις στενές πλευρές,σχηματίζουν δυο παραστάδες,ανάμεσα στις οποίες βρίσκονται από δύο έως έξι κίονες.

-ΝΑΟΣ ΠΡΟΣΤΥΛΟΣ-όταν σ'έναν ''εν παραστάσι'' ναό αντικατασταθούν οι παραστάδες των δύο πλευρών με κίονες , οπότε έχουμε μια απλή σειρά κιόνων μπροστά από τον σηκό.

-ΝΑΟΣ ΑΜΦΙΠΡΟΣΤΥΛΟΣ-όταν και οι δυο πλευρές είναι διαμορφωμένες όπως στον πρόστυλο ναό.

-ΝΑΟΣ ΕΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΙ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟΣ-όταν σ'εναν ναό 'έν παραστάσι'' έχει προσρεθεί περιμετρικά κιονοστοιχία (πτερό)

-ΝΑΟΣ ΔΙΠΛΟΣ ΕΝ ΠΑΡΑΣΥΑΣΕΙ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟΣ-όταν σ'έναν ναό όπου και οι δύο πλευρές είναι διαμορφωμένες ''εν παραστάσι'' έχει τοποθετηθεί περιμετρικά κιονοστοιχία.

-ΝΑΟΣ ΑΜΦΙΠΡΟΣΤΥΛΟΣ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟΣ-όταν σ'έναν αμφπρόστυλο ναό υπάρχει περιμετρικά κιονοστοιχία (πτερό)

-ΝΑΟΣ ΔΙΠΤΕΡΟΣ-όταν υπάρχει περιμετρικά διπλή κιονοστοιχία

 

κι ένα παράδειγμα περίπτερου ναού (ναός Αφαίας.Αίγινα):

κι ένα παράδειγμα δίπτερου ναού:

΄Όπως είναι γνωστό οι δύο ρυθμοί των ναών στην αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική υπήρξαν ο ιωνικός και ο δωρικός.Ο ιωνικός είχε διακοσμητικότητα και πιο ανάλαφρες αναλογίες,σε αντίθεση με τον δωρικό που ήταν λιτός,αυστηρός και με πιο βαριές αναλογίες .

========================================================
 Είναι επίσης σημαντικό και ωραίο να επισημάνουμε τα αρχιτεκτονικά μέλη των ναών.
Η ΚΡΗΠΙΔΑ αποτελείται από τρία σκαλάκια,δηλαδή τρεις βαθμίδες,πάνω στις οποίες στηρίζονται οι κίονες. Μάλιστα η τελευταία βαθμίδα από πάνω έχει και πιο συγκεκριμένο όνομα. Ονομάζεται ΣΤΥΛΟΒΑΤΗΣ ,καθώς πάνω εκεί 'βαίνει' ο κίονας. Ένας στυλοβάτης μπορεί να έχει μια πολύ ιδιαίτερη τεχνική λεπτομέρεια,που λέγεται ΚΑΜΠΥΛΩΣΗ. Με τον όρο 'καμπύλωση' εννοούμε πως ο στυλοβάτης δεν αποτελεί μια εντελώς λεία επιφάνεια,αλλά στο κέντρο της κάθε πλευράς,είναι λίγο ψηλότερος από τα όρια.Τέτοια περίπτωση συναντούμε για πρώτη φορά στον ναό του Απόλλωνα,στην Κόρινθο (540 π.Χ.)-Μια περίπτωση που φτάνει στο αποκορύφωμά της με τον Παρθενώνα.
Στους ναούς του ιωνικού ρυθμού- μόνο σ'αυτούς -εντοπίζουμε και την ΒΑΣΗ,η οποία βρίσκεται στον στυλοβάτη και πάνω της στηρίζεται ο κίονας.
Ο ΚΙΟΝΑΣ στον ιωνικό ρυθμό αποτελείται από ραβδώσεις που καταλήγουν σε καμπύλες,ενώ στον δωρικό καταλήγουν σε ακμές,δηλαδή μύτες.Ο αριθμός των ραβδώσεων ποικίλει από 16 έως 20.Το βάθος τους μπορεί να διαφέρει -άλλοτε είναι βαθύτερες στο επάνω μέρος του κίονα (Παρθενώνας)-άλλοτε είναι βαθύτερες στο κάτω μέρος του κίονα (ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο-ναός της Αφαίας στην Αίγινα).Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου το βάθος τους παραμένει το ίδιο σ'όλο το μήκος του κίονα (Προπύλαια και Ηφαιστείο-Θησείο )
Ο σκοπός των ραβδώσεων είναι να τονίσουν το κυκλικό σχήμα και σίγουρα να χαρίσουν εκείνη την μαγευτική αίσθηση που γεννιέται από τις φωτοσκιάσεις.
Οι κίονες ,ιδιαίτερα στον δωρικό ρυθμό αποτελούνται από ΣΠΟΝΔΥΛΟΥΣ. Οι σπόνδυλοι είναι κομμάτια που δεν ήταν ορατά,καθώς μετά το τέλος των εργασιών καλύπτονταν ελαφρά με επίχρισμα.
Ένα εκπληκτικό χαρακτηριστικό των κιόνων είναι ΈΝΤΑΣΗ,δηλαδή  ελαφριά καμπύλωση που παρατηρείται στον κίονα.Στην κλασική περίοδο η μέγιστη τιμή της έντασης του κίονα διαπιστώνεται στα 2/5 του ύψους του.Ήταν με ακρίβεια υπολογισμένη και σε καμία περίπτωση δεν ήταν μεγαλύτερη από την διάμετρο της βάσης του κίονα.
Η ΜΕΙΩΣΗ αποτελεί ένα ακόμα χαρακτηριστικό των κιόνων ,καθώς γίνονται λεπτότεροι όπως ανεβαίνουν .Συνεπώς η διάμετρός τους στην κορυφή είναι λεπτότερη απ'ότι είναι στην βάση.
Στο τέλος του κίονα,όπου ενώνεται με το κιονόκρανο έχουμε στα αρχαϊκά χρόνια τρεις ή τέσσερις δακτύλιους εγκοπής (ναός Αφαίας)-ενώ στα κλασικά χρόνια έχουμε μόνο έναν-και καθόλου στα ελληνιστικά χρόνια ,οπότε καταργείται.
Παρατηρώντας το πλέον συνηθισμένο τυπικό διαπιστώνουμε πως ο αριθμός των κιόνων στην μακριά πλευρά των ναών είναι'' διπλάσιος συν έναν ''από τους κίονες της στενής πλευράς (2α+1).Συνεπάγεται πως εάν ένας ναός έχει στην στενή πλευρά του 6 κίονες,τότε στην μακριά πλευρά θα έχει 
6 Χ 2 + 1 = 13 κίονες .
Οι κίονες δεν ήταν κατακόρυφοι προς τον σηκό.Οι τέσσερις γωνιακοί είχαν κλίση προς την διαγώνιο. Οπότε ο ναός δεν σχημάτιζε ένα ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο αλλά είχε μια διάταξη πυραμοειδή.
Ο κίονας καταλήγει στο ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΟ.
Στον ιωνικό  ρυθμό αποτελείται από τις έλικες και τον άβακα


ενώ στον δωρικό από τον εχίνο και τον άβακα


Το ΕΠΙΣΤΥΛΙΟ είναι ένα παραλληλόγραμμο κομμάτι μαρμάρου που συνδέει τους κίονες.Λέγεται έτσι επειδή βρίσκεται επί των στύλων.


Στα μικρότερα μνημεία το επιστύλιο μπορεί ν'αποτελείται από ένα συμπαγές κομμάτι μαρμάρου,να είναι δηλαδή ολόσωμο.Στα μεγαλύτερα μνημεία,όπως είναι ο Παρθενώνας,μπορούσε ν'αποτελείται και από δύο ή τρία στοιχεία.Σημαντικό είναι πως στο επιστύλιο παρουσιάζεται η ίδια καμπύλωση με την κρηπίδα.

Στον δωρικό ρυθμό,μετά το επιστύλιο έχουμε τα τρίγλυφα και τις μετόπες,

ΤΡΙΓΛΥΦΟ είναι μια ορθογώνια πλάκα μαρμάρου,η οποία έχει τρεις  κατακόρυφες γλυφές-δυο ολόκληρες και δυο ημιγλυφές δεξιά και αριστερά.

ΜΕΤΟΠΗ είναι μια ορθογώνια πλάκα μαρμάρου η οποία μπορεί να έχει γραπτή ή ανάγλυφη διακόσμηση.

 Μεταξύ δύο κιόνων αντιστοιχούν δύο μετόπες και τρία τρίγλυφα.



 Στον ιωνικό ρυθμό μετά το επιστύλιο,έχουμε την ζωφόρο. Ονομάζεται ζωφόρος επειδή ''φέρει ζωή'- δηλαδή σκηνές από την ζωή.



Το ΓΕΙΣΟ είναι εκεί για να προστατεύει τα  τρίγλυφα,τις μετόπες ή τη ζωφόρο από το νερό της βροχής ,καθώς προεξέχει.


Όλα αυτά μαζί,δηλαδή,τοεπιστύλιο,τα τρίγλυφα και οι μετόπες ή η ζωφόρος (ανάλογα)
αποτελούν τον ΘΡΥΓΚΟ 

Οι πρόγονοί μας έβαφαν τους ναούς τους,εκτός από τους κίονες και το επιστύλιο.Προτιμούσαν,όπως και στ' αγάλματα τα έντονα χρώματα όπως είναι το κυανό και το κόκκινο.

Ως επιστέγασμα,το τριγωνικό μέρος στην πρόσοψη ενός ναού είναι το περίφημο ΑΕΤΩΜΑ.
Θυμίζει αετό με ανοιγμένα τα φτερά του.

Πιστεύω ακράδαντα στην αλήθεια της  κάθε ξεχωριστής ονομασίας που ορίζει τα μέρη ενός αρχαίου ναού.Ο κάθε όρος είναι για μένα και μια αντανάκλαση τέχνης-από εκείνες τις αντανακλάσεις που το άρωμά τους σαρκώνει στο νου και στην φαντασία μας τις μέγιστες δημιουργίες του κόσμου.
-----αγγελική----