Ο Άλπρεχτ Ντύρερ -ο Γερμανός ζωγράφος καλλιτέχνης - υπήρξε μια ιδιοφυϊα της Αναγέννησης. Πρόσεχα αυτές τις ημέρες το έργο του ''Μελαγχολία''. Είναι μια από τις διασημότερες εικόνες ολόκληρης της ευρωπαϊκής χαρακτικής. Ο Άλμπρεχτ το εμπνεύστηκε το 1514. Είχε πλέον ξεφύγει από το πνεύμα της Νυρεμβέργης και του γοτθικού υστερομεσαιωνικού τρόπου και δέχτηκε ξεχωριστές αισθητικές προκλήσεις από τα ταξίδια του στη Βενετία. Η ευρύτητα του πνεύματός του και οι διαφορετικές του αναζητήσεις του γίνονται εμφανείς στο έργο του. Είναι ο πρώτος βόρειος καλλιτέχνης που κατάφερε να συνδεθεί δημιουργικά με την αρχαιότητα και την ιταλική τέχνη. Με όλη του την δύναμη λαχταρούσε να γνωρίσει τον αλλιώτικο κόσμο του μακρινού παρελθόντος, που διαισθανόταν να υπάρχει ,ενός κόσμου που ακολουθούσε διαφορετικούς νόμους από εκείνους της μεσαιωνικής παράδοσης της πατρίδας του. Θα τον απασχολήσουν η αναζήτηση της ιδανικής ομορφιάς και της αρμονίας καθώς και οι νέες απόψεις της Αναγέννησης για την προοπτική.
Στην ''Μελαγχολία '' του πάντως ,σκάβει πολύ πιο μέσα απ'την φανταχτερή επιφάνεια της Αναγέννησης και οδηγείται σε μια δημιουργία διαχρονική ,η οποία δίνει διαφορετικά μηνύματα στον κάθε άνθρωπο της κάθε εποχής.
Βλέπω την ανθρώπινη μορφή με τα φτερά. Τα φτερά είναι κλειστά ,μοιάζουν αδρανοποιημένα. Το βλέμμα φανερώνει έναν νου που βρίσκεται αλλού και αδιαφορεί για το παρόν. Στα χέρια του κρατά έναν διαβήτη.όργανο και σύμβολο της ανθρώπινης ανάπτυξης-αλλά δεν διαφαίνεται κάποια πρόθεση να το χρησιμοποιήσει-ίσως και να μην τις συνειδητοποιεί καν τις δυνατότητες που του δίνει. Από την ζώνη κρέμονται κλειδιά. Κλειδιά που ίσως ανοίγουν καινούριες πόρτες και καινούριες ευκαιρίες. Αλλά μοιάζει να τα έχει απαξιώσει κι αυτά ετούτη η ανθρώπινη μορφή.-Πολλά ακόμα εργαλεία και σύμβολα της ανερχόμενης τεχνολογίας αλλά και της βαθύτερης σοφίας υπάρχουν γύρω: ένας πίνακας με στήλες αριθμών,μια κλεψύδρα,γεωμετρικά σχήματα ,μια σκάλα...--Ένα μωρό κάθεται δίπλα ,με φτερά κι αυτό ,αλλά λυπημένο πολύ. Ίσως να συμβολίζει το Πνεύμα και την Ψυχή που προσδοκά νά μάθει και ν'ανοίξει τα φτερά--να διδαχτεί από την φύση ,να μυηθεί στα σύμβολα της επιστήμης ,να τραφεί από την γνώση.
Στο πίσω μέρος ίπταται μια νυχτερίδα που επιδεικνύει θριαμβευτικτά τον τίτλο του έργου ''Μελαγχολία'' . Και πιο πίσω απ'αυτό οι αχτίδες του φωτός ,ο Ήλιος και κάτω η Θάλασσα με την θεϊκή τους απεραντοσύνη.
Σίγουρα ο ευαίσθητος και διαισθητικός ζωγράφος αφήνει χώρο για να σκεφτούμε. Θεωρώ ότι στην προκειμένη περίπτωση ,η μελαγχολία είναι το κλειδί :μια ελληνική έννοια λέξη ,χαρισμένη κι αυτή στον κόσμο (δεν αντέχω να μην τα επισημαίνω αυτά με κάθε ευκαιρία)-- η μέλαινα χολή ,όπως την διακρίβωναν οι πρόγονοί μας,η οποία προκαλείται από συγκεκριμένα συναισθήματα (η θάλασσα το σύμβολο των συναισθημάτων) --πως χρησιμοποιείται άραγε εδώ στο μυστήριο έργο του Ντύρερ ;
Προσωπικά πιστεύω πως θέλει να μας δώσει τη διττή της λειτουργία. Διαισθάνομαι πως την Μελαγχολία του Ντύρερ μπορούμε να την νιώσουμε ανάλογη με τα φτερά που δύνανται ν'ανοίξουν και να πετάξουν ή να μείνουν κλειστά και να καθηλώσουν--ανάλογη με τα κλειδιά που μπορούν να ξεκλειδώσουν ή να κλειδώσουν--με τα εργαλεία που αποτελούν ευκαιρία γνώσης και ανάπτυξης ή και καταστροφής-όπως χρησιμοποιηθούν--με την κλεψύδρα που αδειάζει ή που γεμίζει-θέμα αντίληψης. Πολλά άλλα τέτοια μπορεί να σκεφτεί κανείς . Οπότε και η Μελαγχολία, μπορεί να είναι μια κατάσταση που στερεί την χαρά,την δημιουργία και τις δυνατότητες-μπορεί όμως και να αποτελέσει την Χώρα μέσα στη οποία το δυνατό πνεύμα θα συναντήσει την σοφία που απαιτείται για να διώξει την μελαγχολική κατάσταση μπροστά από τον ήλιο- κι έτσι θα μείνουν μόνο οι αχτίδες του δυνατού φωτός που ο ίδιος με την δύναμη της θέλησής του θα έχει κατακτήσει.
Επιδιώκω να συγκρατώ την αισιόδοξη εκδοχή. Αυτό δεν είναι μια αφελής στάση ζωής, Έχω επίγνωση των δυσκολιών και των μαχών που απαιτούνται για ν'αγγίζει κανείς έστω λίγες στιγμές και ορισμένες αχτίδες φωτός. Γι'αυτό θαυμάζω όλους εκείνους τους αυθεντικούς της Τέχνης που βρίσκουν τρόπους να μετουσιώνουν το σκοτάδι σε υποδειξη φωτεινής ζωής. Είναι σίγουρο πως τον χαρακτήρα και το χάρισμά τους δεν το διαμόρφωσαν παρά μέσα στις πνευματικές μάχες κι ανησυχίες -γιατί μόνο αυτές οδηγούν στην αλήθεια. Υποκλίνομαι λοιπόν στο βασανιστικό και βασανισμένο πνεύμα όλων των γνήσια εμπνευσμένων δημιουργών.
--αγγελική---
Στην ''Μελαγχολία '' του πάντως ,σκάβει πολύ πιο μέσα απ'την φανταχτερή επιφάνεια της Αναγέννησης και οδηγείται σε μια δημιουργία διαχρονική ,η οποία δίνει διαφορετικά μηνύματα στον κάθε άνθρωπο της κάθε εποχής.
Βλέπω την ανθρώπινη μορφή με τα φτερά. Τα φτερά είναι κλειστά ,μοιάζουν αδρανοποιημένα. Το βλέμμα φανερώνει έναν νου που βρίσκεται αλλού και αδιαφορεί για το παρόν. Στα χέρια του κρατά έναν διαβήτη.όργανο και σύμβολο της ανθρώπινης ανάπτυξης-αλλά δεν διαφαίνεται κάποια πρόθεση να το χρησιμοποιήσει-ίσως και να μην τις συνειδητοποιεί καν τις δυνατότητες που του δίνει. Από την ζώνη κρέμονται κλειδιά. Κλειδιά που ίσως ανοίγουν καινούριες πόρτες και καινούριες ευκαιρίες. Αλλά μοιάζει να τα έχει απαξιώσει κι αυτά ετούτη η ανθρώπινη μορφή.-Πολλά ακόμα εργαλεία και σύμβολα της ανερχόμενης τεχνολογίας αλλά και της βαθύτερης σοφίας υπάρχουν γύρω: ένας πίνακας με στήλες αριθμών,μια κλεψύδρα,γεωμετρικά σχήματα ,μια σκάλα...--Ένα μωρό κάθεται δίπλα ,με φτερά κι αυτό ,αλλά λυπημένο πολύ. Ίσως να συμβολίζει το Πνεύμα και την Ψυχή που προσδοκά νά μάθει και ν'ανοίξει τα φτερά--να διδαχτεί από την φύση ,να μυηθεί στα σύμβολα της επιστήμης ,να τραφεί από την γνώση.
Στο πίσω μέρος ίπταται μια νυχτερίδα που επιδεικνύει θριαμβευτικτά τον τίτλο του έργου ''Μελαγχολία'' . Και πιο πίσω απ'αυτό οι αχτίδες του φωτός ,ο Ήλιος και κάτω η Θάλασσα με την θεϊκή τους απεραντοσύνη.
Σίγουρα ο ευαίσθητος και διαισθητικός ζωγράφος αφήνει χώρο για να σκεφτούμε. Θεωρώ ότι στην προκειμένη περίπτωση ,η μελαγχολία είναι το κλειδί :μια ελληνική έννοια λέξη ,χαρισμένη κι αυτή στον κόσμο (δεν αντέχω να μην τα επισημαίνω αυτά με κάθε ευκαιρία)-- η μέλαινα χολή ,όπως την διακρίβωναν οι πρόγονοί μας,η οποία προκαλείται από συγκεκριμένα συναισθήματα (η θάλασσα το σύμβολο των συναισθημάτων) --πως χρησιμοποιείται άραγε εδώ στο μυστήριο έργο του Ντύρερ ;
Προσωπικά πιστεύω πως θέλει να μας δώσει τη διττή της λειτουργία. Διαισθάνομαι πως την Μελαγχολία του Ντύρερ μπορούμε να την νιώσουμε ανάλογη με τα φτερά που δύνανται ν'ανοίξουν και να πετάξουν ή να μείνουν κλειστά και να καθηλώσουν--ανάλογη με τα κλειδιά που μπορούν να ξεκλειδώσουν ή να κλειδώσουν--με τα εργαλεία που αποτελούν ευκαιρία γνώσης και ανάπτυξης ή και καταστροφής-όπως χρησιμοποιηθούν--με την κλεψύδρα που αδειάζει ή που γεμίζει-θέμα αντίληψης. Πολλά άλλα τέτοια μπορεί να σκεφτεί κανείς . Οπότε και η Μελαγχολία, μπορεί να είναι μια κατάσταση που στερεί την χαρά,την δημιουργία και τις δυνατότητες-μπορεί όμως και να αποτελέσει την Χώρα μέσα στη οποία το δυνατό πνεύμα θα συναντήσει την σοφία που απαιτείται για να διώξει την μελαγχολική κατάσταση μπροστά από τον ήλιο- κι έτσι θα μείνουν μόνο οι αχτίδες του δυνατού φωτός που ο ίδιος με την δύναμη της θέλησής του θα έχει κατακτήσει.
Επιδιώκω να συγκρατώ την αισιόδοξη εκδοχή. Αυτό δεν είναι μια αφελής στάση ζωής, Έχω επίγνωση των δυσκολιών και των μαχών που απαιτούνται για ν'αγγίζει κανείς έστω λίγες στιγμές και ορισμένες αχτίδες φωτός. Γι'αυτό θαυμάζω όλους εκείνους τους αυθεντικούς της Τέχνης που βρίσκουν τρόπους να μετουσιώνουν το σκοτάδι σε υποδειξη φωτεινής ζωής. Είναι σίγουρο πως τον χαρακτήρα και το χάρισμά τους δεν το διαμόρφωσαν παρά μέσα στις πνευματικές μάχες κι ανησυχίες -γιατί μόνο αυτές οδηγούν στην αλήθεια. Υποκλίνομαι λοιπόν στο βασανιστικό και βασανισμένο πνεύμα όλων των γνήσια εμπνευσμένων δημιουργών.
--αγγελική---
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου